Peregryn z Węgleszyna h. Jelita (zm. 1400), starosta wielkopolski i podkomorzy sandomierski. Był wnukiem kaszt. sandomierskiego Piotra Mokrskiego (zob.), synem Dziwisza z Węgleszyna. Pisał się także z Węgleszyna (wsi w pow. chęcińskim), był właścicielem wsi Świniary w pow. wiślickim (1399). Pierwsza pewna wiadomość źródłowa o P-ie pochodzi z r. 1379, kiedy wystąpił jako świadek z tytułem podkomorzego sandomierskiego na wystawionym w Krakowie przywileju królowej Elżbiety dla miasta Wojnicza. W lipcu 1383 został mianowany starostą generalnym Wielkopolski. Nominacja ta przypadła na bardzo trudny okres w tej dzielnicy, która była wówczas areną burzliwych wydarzeń politycznych. Toczyła się tam bowiem formalna wojna domowa na tle sprawy sukcesji po śmierci Ludwika Węgierskiego. P. udał się do Wielkopolski wnet po upływie zawartego w Starczynowie zawieszenia broni; zapewne z osobą nowego starosty wiązano nadzieję rychłego uspokojenia wzburzonej dzielnicy. P. od początku ściśle związał się z tzw. stronnictwem ziemian i współdziałał z ich głównymi przedstawicielami, nie zdołał jednak położyć kresu anarchii możnowładczej i zaprowadzić ładu. Niektóre poczynania P-a (m. in. niszczenie dóbr Grzymalitów i sprzyjającego im arcbpa gnieźnieńskiego Bodzęty) utrudniały rokowania z byłym star. wielkopolskim Domaratem. Ponadto P. nie zyskał pełnego poparcia ziemian. Np. w r. 1383 nie powiodła się ogłoszona przezeń wyprawa na odsiecz Kaliszowi, obleganemu przez Bartosza z Odolanowa i księcia oleśnickiego Konrada II, sprzymierzonych z księciem mazowieckim Siemowitem V, pretendentem do korony polskiej. Pewnym sukcesem zakończyła się natomiast wyprawa P-a na Poniec: schwytał Tomisława Wyskotę, który wydał ten zamek Konradowi, nie zdołał jednak uratować samego zamku, gdyż wycofujące się z Ponieca wojska księcia oleśnickiego spaliły go doszczętnie. P. szybko zamek odbudował, gdyż był on ważnym punktem strategicznym w prowadzonych walkach. Przy okazji spustoszył dobra biskupstwa poznańskiego i klasztoru lubińskiego. Kolejna wyprawa P-a na dzierżony przez Grzymalitów arcybiskupi Żnin zakończyła się tylko niszczeniem dóbr arcybiskupstwa i stronników Domarata.
W początkach marca 1384 na zjeździe szlachty w Radomsku P. został wyznaczony, wraz z pięcioma dostojnikami wielkopolskimi, do zarządu tą dzielnicą. W kwietniu t. r. poprowadził kolejną, nieudaną wyprawę zbrojną na Bytyń Mikołaja Łodzi. W lecie t. r. doszło wreszcie do zawarcia układu między ziemianami reprezentowanymi przez woj. poznańskiego Wincentego z Kępy i P-a a stronnictwem Domarata. Mimo to walki nie ustały. Pod koniec kwietnia 1385 P., wraz z innymi dostojnikami wielkopolskimi, brał udział w poselstwie do królowej Jadwigi do Krakowa. Latem n. r. przyjmował Jadwigę i Władysława Jagiełłę, którzy przybyli do Wielkopolski celem ostatecznej pacyfikacji zwaśnionych rodów, i towarzyszył parze królewskiej w objeździe dzielnicy. W r. 1387, po unormowaniu się tam sytuacji, P. został odwołany z urzędu starosty generalnego Wielkopolski. W l. n. pełnił tylko urząd podkomorzego sandomierskiego; przebywał często na dworze Władysława Jagiełły, świadkował na licznych dokumentach króla, towarzyszył mu też w paru podróżach po kraju. W r. 1393 P. brał udział w listopadowym wiecu wiślickim. Dn. 6 II 1400 dawał porękę 400 grzywien za woj. kaliskiego Sędziwoja. Zmarł zapewne w r. 1400. Jego następca na urzędzie podkomorzego sandomierskiego – Tomasz z Węgleszyna (brak danych, w jakim stopniu pokrewieństwa pozostawał w stosunku do P-a) – występował na dokumentach od r. 1401.
O żonie i potomstwie P-a brak wiadomości.
Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; Gąsiorowski., Urzędnicy wpol.; – tenże, Urzędnicy zarządu lokalnego w Wpol.; Moszczeńska W., Rola polityczna rycerstwa wielkopolskiego w czasie bezkrólewia po Ludwiku Wielkim, „Przegl. Hist.” R. 25: 1925 s. 141–6; – Arch. Kom. Prawn. AU, Kr. 1907 VIII cz. 1; Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, Leipzig 1887 I; Cod. epist., I; Długosz, Historia, III; Kod. Mpol., III, IV; Kod. Wpol., III, V; Kod. Wpol., S. Nowa, Z. 2 (w druku); Mon. Pol. Hist., III 746–8, 755–6; Starod. Prawa Pol. Pomn., VIII nr 7487, 8388, 9785, uwaga 245/38, 247/21, Wielkopolskie roty sądowe XIV–XV w., Wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, P. 1959 I nr 34; Zbiór dok. mpol., I nr 155, 161, VI nr 1512, 1519, 1536, 1552, 1569, 1572.
Franciszek Sikora